Το όνομα Σαπφώ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τη Λέσβο, ως το όνομα της σημαντικότερης λυρικής ποιήτριας της αρχαίας Ελλάδας αλλά και σπουδαιότερης όλων των εποχών, σύμφωνα με πολλούς μελετητές.
Γεννημένη στην Ερεσό στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ., η Λεσβία ποιήτρια θεωρήθηκε πρωτοπόρος τόσο για το ιδιαίτερο ταλέντο της όσο και για την πολιτική της δράση, η οποία την οδήγησε στην εξορία των Συρακουσών για ένα διάστημα. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, με γονείς τον Σκαμανδρώνυμο και την Κλείδα και αδελφούς τον Λάριχο, τον Χάραξο και τον Ευρύγιο. Λέγεται ότι παντρεύτηκε τον Κερκύλα από την Άνδρο και ότι απέκτησε μαζί του μια κόρη. Ο γυρισμός της στη Μυτιλήνη μετά την κατάλυση της τυραννίας (590-580 π.Χ.) σήμανε και την απαρχή του ωδείου της που αποτελούνταν από νεαρές όμορφες κοπέλες με αριστοκρατική καταγωγή, τις οποίες δίδασκε την τέχνη της μουσικής και της ποίησης.
Γνωστή και ως “δέκατη μούσα”, έμεινε στην ιστορία για τα ερωτικά της ποιήματα που χαρακτηρίζονται από συναισθηματισμό και αμεσότητα, αλλά και για τις ομοφυλοφιλικές τάσεις που λέγεται ότι εξέφραζε προς τις μαθήτριές της. Σύμφωνα με αρχαίους μελετητές αλλά και κατά τους Αττικούς κωμωδιογράφους, διατηρούσε ερωτικές σχέσεις με κάποιες μαθήτριές της, ενώ υπήρχε η φήμη ότι ήταν ερωτευμένη με την Ατθίδα, την Τελέσιππα και τη Μεγάρα. Τα μοναδικά ποιήματά της που έχουν διασωθεί ολόκληρα είναι ο Ύμνος στην Αφροδίτη και η Ωδή σε μια όμορφη κοπέλα, τα οποία εξυμνούν τον γυναικείο έρωτα και ενισχύουν τη φήμη ότι η Σαπφώ ήταν ομοφυλόφιλη.
Παρόλο που οι νεότεροι μελετητές αμφισβητούν αυτό το γεγονός και παρά την ύπαρξη μιας φήμης που την ήθελε να πέφτει από τα βράχια της Λευκάδας και να αυτοκτονεί για τον έρωτα του νεαρού Φάωνα, το όνομά της παραμένει μέχρι και σήμερα συνδεδεμένο με τον λεσβιακό έρωτα. Άλλα διάσημα ποιήματά της είναι οι Ύμνοι και τα Επιθαλάμια, γνωστά και ως γαμήλια τραγούδια, τα οποία όμως χάθηκαν μαζί με τα υπόλοιπα έργα της από τους πυρπολισμούς των χριστιανών τον 4ο αιώνα π.Χ και έπειτα.
Εξίσου σπουδαία προσωπικότητα, ποιητής και σύγχρονος της Σαπφούς, ήταν ο Αλκαίος. Ανήσυχο πνεύμα και πολιτικά ενεργός, πολέμησε με τα δικά του όπλα ενάντια στην τυραννία και συνέβαλε στην ανατροπή του τυράννου Μυρσίλου και στην άνοδο του Πιττακού στην εξουσία. Παρόλο που είχε βοηθήσει τον Πιττακό, εκείνος τον πρόδωσε, με αποτέλεσμα ο Αλκαίος και η οικογένειά του να εξοριστούν στην πόλη Πύρρα. Όταν ο Πιττακός ανέλαβε την εξουσία, ο ποιητής επέστρεψε στην πρωτεύουσα Μυτιλήνη, απ’ όπου όμως σύντομα έφυγε για να ταξιδέψει στη Θράκη, στην Κύζικο και τελικά στην Αίγυπτο.
Στα έργα του κυριαρχεί το πολιτικό και το αγωνιστικό στοιχείο, αφού οι εξελίξεις της εποχής τον επηρέασαν βαθιά και ο ίδιος χρησιμοποίησε τα ποιήματά του σαν όπλα στους αγώνες του κατά της τυραννίας στη Λέσβο. Αποσπάσματα που έχουν σωθεί αναφέρονται επιπλέον σε ύμνους σε θεούς και ήρωες αλλά και σε μυθολογικά θέματα.
Το έργο του αγαπήθηκε από πολλούς και άσκησε επιρροή σε μεταγενέστερους ποιητές, όπως ο Θεόκριτος και ο Οράτιος, ενώ αρκετά τραγούδια του ακούγονταν στα συμπόσια που διοργανώνονταν τον 5ο αιώνα π.Χ στην Αθήνα. Η Σαπφώ και ο Αλκαίος, που σφράγισαν με τα ονόματά τους τα εκλεκτά μας ελαιόλαδα, θεωρήθηκαν από πολλούς ποιητικό ζευγάρι και αποτελούν διαχρονικά δυο από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της Λέσβου.